1918 Rus-Azeri ihtilafı sırasında Osmanlı İmparatorluğu Azerbaycan’a asker göndermiştir. 1130 Türk Askeri şehit düştüğü savaşı Rus Ordusu kaybetmiştir. Azerbaycan’ın SSCB’den ayrılmasını takiben, bu olayın anısına bir anıt ve şehitlik yapımı, Türkiye ve Azerbaycan hükümetlerinin anlaşması ile gündeme gelmiştir. Bu doğrultuda, Azerbaycan devleti, Karabağ Şehitliği’nin de yer aldığı, Bakü Şehitler Hıyabanı’nda bir alanı Türk Şehitliği ve Anıtı’nın yapımı için tahsis etmiştir. Çevresinde ulu çınarlar bulunan, 27 metreye 72 metre boyutlarındaki dikdörtgen Şehitlik Alanı, Azeri halkı için manevi değeri olan bir şehir parkının girişinde konumlanmıştır. Yakın çevresinde tarihi bir cami ve türbe yer almaktadır. Proje, günlük ziyaretler ve törensel kullanımlara yönelik bir kurgu içinde, şehit askerlerin anılması ve iki ülke kardeşliğinin simgeleştirilmesini amaçlar. Türkiye Cumhuriyeti’nin temsil edilmesi yönünden de ayrıca önem taşır.
Şehitlik Alanı’nın ana girişi meydan tarafındaki dar kenarlardan gerçekleşir. Girişten anıta olan uzun yürüyüş mesafesi şehitlik ve çevresinin yavaş yavaş algılanmasını sağlar ve mekânın törenselliğini vurgular. Kırmızı andezit taşı ile kaplı törensel yol, kırmızı halı serilme geleneğine gönderme yapar. Şehitliğin sert zeminin sınırlarında, yere 45 derece açı ile yatık ve ondan derin bir yarıkla koparılmış bir duvar çerçevesi yer alır. Bakü’nün yerel Gülbak taşı ile yapılan bu duvar, şehit olan askerleri temsilen bin yüz otuz adet bloğun yan yana gelmesi ile oluşur. Askerleri simgeleyen taşların yerden koparılmaları ile şehitlik mertebeleri vurgulanır.
Törensel aksın sonunda ve şehit taşları ile çevrelenmiş bir biçimde yer alan anıtın, simgesel ifadesinin olabildiğince güçlü olması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, yerden birkaç basamakla yükseltilmiş 6 metrelik kare bir baza çerçeve oluşturulmuştur. Bazanın ortasında yer alan kırmızı granit plak taş kaplı anıt, prizmatik bir koni şeklinde yükselir. 2,50 metre genişliğindeki tabanı, 7 metrelik yüksekliği boyunca hafif kırık açılarla sivrilir. Anıtın dört geniş yüzünde, yukarı bakacak şekilde kırmızı taşa gömülerek tesbit etilmiş olan, beyaz Afyon mermerinden ay yıldız yer alır.
READ MORE
